Binnen Europa is Nederland koploper op het gebied van digitalisering en uitwisseling van mobiliteitsdata. Het belang hiervan wordt ook op EU-niveau erkend. Wegen en sporen houden niet op bij de grens, dus is afstemming tussen de verschillende lidstaten belangrijk. Daarom worden er op Europees niveau (wettelijke) afspraken gemaakt. Deze worden in Nederland vertaald naar nationale wetgeving. Deze wetgeving helpt bij het realiseren van onze DSM-ambities.
ITS-Richtlijn
De ITS-Richtlijn (Intelligent Transport Systems-Directive) is Europese wetgeving die als doel heeft om met technologie verkeer en vervoer slimmer, veiliger, efficiënter en duurzamer te maken. Intelligente transportsystemen zijn bijvoorbeeld apps voor verkeersinformatie, slimme stoplichten die rekening houden met het verkeer en automatische noodoproepsystemen in auto’s.
De oorspronkelijke richtlijn werd in 2010 ingevoerd door de Europese Unie om de ontwikkeling en het gebruik van slimme vervoerssystemen te bevorderen. In 2023 is de richtlijn herzien, zodat deze beter past bij nieuwe technologieën en behoeften. Door hier op Europees niveau gezamenlijk aan te werken en afspraken te maken over datakwaliteit met navigatiedienstverleners die EU-breed werken worden diensten breed beschikbaar. Hiermee tillen we ons Europese mobiliteitssysteem naar een hoger niveau.
De ITS-richtlijn stelt verschillende ambities, doelen en verplichtingen. Deze zijn door de Europese Commissie verder uitgewerkt in de volgende verordeningen:
Aan welke wettelijke verplichtingen moet ik voldoen?
De ITS-richtlijn beschrijft verplichtingen en eisen voor verschillende publieke en private partijen. Denk bijvoorbeeld aan publieke bronhouders zoals provincies en gemeenten, en private aanbieders van diensten zoals navigatiediensten. Daarnaast stuurt de regelgeving ook aan op (Europese) samenwerking tussen publieke en private partijen, bijvoorbeeld bij het opstellen van datakwaliteitseisen.
De verplichtingen en eisen verschillen per partij. Bijvoorbeeld wat betreft het beschikbaar stellen van data zijn er verschillen in geografische scope, kwaliteitseisen en deadlines. Het DSM helpt om deze opgave gezamenlijk op te pakken. Per 2026 worden de eerste digitaliseringsverplichtingen vanuit de ITS-richtlijn van kracht. Momenteel is het Ministerie van IenW bezig om deze wetgeving te vertalen naar Nederlandse wetgeving en beleid. Relevante updates communiceren we via deze website.
Dit zijn op hoofdlijnen per groep de eisen vanuit de ITS-richtlijn:
- EU-Lidstaten (zoals Nederland) zijn verplicht om de regelgeving te implementeren en deze om te zetten (transponeren) in nationale wetgeving. Ook moeten lidstaten toezien op de juiste naleving van de verplichtingen. Daarnaast moeten lidstaten onderling samenwerken, met elkaar en met belanghebbenden zoals dienstverleners. Dit gaat bijvoorbeeld over samenwerking om kwaliteitseisen uit te werken die de richtlijn niet specificeert. Ook moeten lidstaten iedere drie jaar aan de Europese Commissie rapporteren over de voortgang van de implementatie.
- Bronhouders (zoals gemeenten en provincies als wegbeheerders) hebben verplichtingen wat betreft hun mobiliteitsdata die nodig zijn voor verkeersinformatie en multimodale reisinformatiediensten. Zo zij zijn verantwoordelijk voor de digitalisering, beschikbaarheid, kwaliteit, uitwisseling, veiligheid, toegankelijkheid en het actueel houden van deze data.
- Dienstverleners (zoals aanbieders van navigatiediensten) moeten bepaalde verkeersinformatie kosteloos aan gebruikers ter beschikking stellen. De afgelopen jaren zijn er hiervoor zaken in gang gezet zoals Data for Road Safety en Safety Priority Services.
Aanvullend moet bepaalde data digitaal beschikbaar worden gesteld via een nationaal toegangspunt. In Nederland is dat het Nationaal Toegangspunt Mobiliteitsdata. Daarnaast moet een dienst voor verkeersveiligheidsinformatie ter beschikking worden gesteld. Hierbij is samenwerking tussen lidstaten, bronhouders en dienstverleners essentieel. Om de juiste datakwaliteit te realiseren wordt er gewerkt aan het opzetten van 'feedbackloops'. Op deze manier krijgt de bronhouder (bijvoorbeeld een gemeente) feedback over de kwaliteit van de data door de gebruiker van die data (bijvoorbeeld een navigatiedienst).
Meer informatie
Andere relevante wetgeving voor het DSM
Naast de ITS-richtlijn zijn er ook andere Europese wettelijke kaders die van belang zijn voor het DSM. Bijvoorbeeld omdat deze ook verplichtingen stellen aan bronhouders of ITS-dienstverleners. Hieronder beschrijven we een aantal van deze wettelijke kaders, zonder uitputtend te zijn.
-
Alternative Fuels Infrastructure Regulation (AFIR)
De AFIR (Alternative Fuels Infrastructure Regulation) is een Europese wet die ervoor zorgt dat er in alle EU-landen genoeg laadpalen en tankstations zijn voor milieuvriendelijke voertuigen. De AFIR is een belangrijke maatregel binnen de EU om CO2-uitstoot te verminderen door het gebruik van duurzame vervoersmiddelen te stimuleren. Lees meer op deze website.
-
Netwerk- en Informatiebeschermingsrichtlijn (NIS2-richtlijn)
Met de toenemende digitalisering staat de digitale veiligheid van onze samenleving en economie steeds meer onder druk. Daarom voert de Europese Unie (EU) de ‘Network and Information Security Directive’ (NIS2) in, die zich richt op risico's voor netwerk- en informatiesystemen voor het leveren van diensten. Grote en middelgrote wegbeheerders en ITS-dienstverleners krijgen met de cyberbeveiligingswet te maken. Lees meer op deze website.